Rechtspraak-advocatuur Bijstand verhoor

De geviseerde artikelen hebben betrekking op de zogenaamde procedure van de “Garde à vue”. Bij deze procedure onderzoekt de politie de zaak onder toezicht en leiding van het openbaar ministerie (en niet de onderzoeksrechter, bij de procedure van “Instruction”). Indien de politie beslist om de betrokkene te arresteren en aldus te plaatsen onder “garde à vue”, wordt het openbaar ministerie hiervan onmiddellijk op de hoogte gebracht. De verdachte moet binnen de 20 uur na de start van de “garde à vue” voor het openbaar ministerie worden gebracht, op straffe van nietigheid van de gehele procedure.

De politie dient de verdachte te wijzen op zijn recht op bijstand van een advocaat en dit zodra hij onder “garde à vue” is geplaatst. De bijstand strekt zich slechts tot een consultatie van 30 minuten voorafgaandelijk het eerste verhoor. Deze bijstand is te beschouwen als minimaal. (Zie: L. VAN PUYENBROECK en G. VERMEULEN, “De implementatie van het recht op toegang tot een advocaat in Europees perspectief” in P. DE HERT en T. DECAIGNY (eds.), De advocaat bij het verhoor: een stand van zaken, Kortrijk-Heule, UGA, 2010, p. 80).

Overeenkomstig de uitvoerige rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) vereist artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) dat de betrokkene vanaf het initiële verhoor recht heeft op een effectieve en daadwerkelijke bijstand. Dit recht omvat overeenkomstig de rechtspraak van het EHRM zowel een consultatierecht voorafgaand het verhoor, alsook het recht op de aanwezigheid van de raadsman tijdens het verhoor.

De verzoekers werpen voor het Grondwettelijk Hof onder andere op dat de geviseerde artikelen het recht van verdediging, vermoeden van onschuld, ruimer gezien het recht op een eerlijk proces en het gelijkheidsbeginsel schenden, en dit aangezien (Conseil Constitutionnel 30 juli 2010, p. 5, nr. 11):

• De verdachte slechts het recht heeft op een voorafgaande consultatie, wat aldus impliceert dat de verdachte niet het recht geniet om bijstand te hebben tijdens het verhoor
• De advocaat in de fase van de voorafgaande consultatie geen inzagerecht heeft in het strafdossier
• De verdachte niet wordt gewezen op zijn zwijgrecht

Het Grondwettelijk Hof spreekt de ongrondwettelijkheid uit van bepaalde aspecten van de procedure van de “garde à vue” en dit omdat het de rechten van de verdediging van de verdachte ernstig schendt. Zo stipuleert het Hof: “(…) que (…) ne permet pas à la personne ainsi interrogée, alors qu’elle est retenue contre sa volonté, de bénéficier de l’assistance effective d’un avocat; qu’une telle restriction aux droits de la défense est imposée de façon générale, sans considération des circonstances particulières susceptibles de la justifier, pour rassembler ou conserver les preuves ou assurer la protection des personnes; qu’au demeurant, la personne gardée à vue ne reçoit pa la notification de son droit de garder le silence.” (Conseil Constitutionnel 30 juli 2010, p. 8, nr. 28).

De uitspraak zal pas uitwerking hebben vanaf 1 juli 2011 “afin de permettre au législateur de remédier à cette inconstitutionnalité ”, aldus het Franse Grondwettelijk Hof (Conseil Constitutionnel 30 juli 2010, p. 8, .

De Orde van Vlaamse Balies heeft al meermaals aangetoond wat het recht op bijstand van een advocaat bij het verhoor overeenkomstig de rechtspraak van het EHRM inhoudt. De OVB wil een duidelijk signaal geven aan de wetgever dat de uitwerking en implementatie van een systeem van bijstand en de hierbij vereiste praktische organisatie urgent is.

In verschillende arrondissementen wordt op een nieuwe wettelijke regeling inzake verhoren vooruitgelopen en vinden verhoren plaats in aanwezigheid van een raadsman.