Voorzitter op vrijdag: "Inzetten op educatieve communicatie, digitalisering en alternatieve geschillenoplossing, daarin valt nog bijzonder veel te winnen"
EHRM beschermt vrije meningsuiting van advocaten
Op 16 mei 2024 deed het Europees Hof voor de Rechten van de Mens uitspraak in de zaak Lutgen tegen Luxemburg. Aanleiding was de strafrechtelijke veroordeling van een advocaat voor minachting van de rechtbank in het kader van zijn beroepsuitoefening. Het EHRM oordeelde unaniem dat er sprake was van een schending van de vrijheid van meningsuiting.
Feitelijke achtergrond
Naar aanleiding van een sterfgeval met een elektrische installatie in een bedrijf, gelastte een onderzoeksrechter een forensisch onderzoek van de installatie, waardoor het bedrijf verzegeld moest worden. Mr. André Lutgen, een Luxemburgse advocaat die de belangen van het bedrijf behartigt, heeft de onderzoeksrechter herhaaldelijk verzocht om de verzegeling zo snel mogelijk op te heffen.
Toen de deskundige het onderzoek had uitgevoerd maar de zaak niet ontzegeld was en de onderzoeksrechter niet antwoordde op de e-mail van mr. Lutgen, heeft deze laatste een kritische e-mail gericht aan twee ministers en de procureur-generaal om hen op de hoogte te brengen van de situatie die hij in zijn hoedanigheid van advocaat onaanvaardbaar achtte.
Het Luxemburgs gerecht (correctionele rechtbank, bevestigd door hof van beroep en Hof van Cassatie) veroordeelde mr. Lutgen tot een strafrechtelijke boete voor minachting van en smaad aan de onderzoeksrechter.
CCBE in de bres
Op vraag van Luxemburgse Orde van Advocaten besliste de CCBE, met steun van OVB en Avocats.be, om tussen te komen in de zaak die mr. Lutgen intussen aanhangig had gemaakt bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.
De CCBE benadrukte de internationale consensus over de noodzaak om de meningsuiting van advocaten die handelen binnen het kader van hun functie te beschermen tegen inmenging door staten in hun taak om de rechten van hun cliënten te verdedigen.
Slechts twee overwegingen mogen doorslaggevend zijn om te bepalen of een advocaat de grenzen van de toelaatbare kritiek niet heeft overschreden:
- de toepasselijke deontologische regels
- het verband tussen de uitlatingen en de professionele activiteiten
De CCBE stelt voorts nog dat de mogelijkheid om kritiek op de magistratuur te geven de verantwoordelijkheid en onafhankelijkheid van de rechterlijke macht versterkt.
Relevante persoonlijke kritiek moet kunnen
Het EHRM oordeelt unaniem dat er sprake is van een schending van artikel 10 van het EVRM, de vrijheid van meningsuiting. Het Hof is van mening dat de Luxemburgse rechtbanken in dat geval geen proportioneel evenwicht hebben gevonden tussen de noodzaak om het gezag van de rechterlijke macht te waarborgen en de noodzaak om de vrijheid van meningsuiting van de verzoeker in zijn hoedanigheid van advocaat te beschermen. De veroordeling van mr. Lutgen was met andere woorden niet evenredig aan het nagestreefde legitieme doel.
Mr. Lutgen heeft gehandeld in een situatie van onzekerheid en spoedeisendheid in het belang van zijn cliënt. Hij baseerde zich op argumenten met voldoende feitelijke basis om de omstandigheid als onaanvaardbaar aan te kaarten. Het ging immers om dreigende economische schade en het ontslag van 200 werknemers. Het feit dat de cliënt van de advocaat geen partij was in een strafprocedure beschouwt het Hof als niet relevant.
Het Hof stelt dat de rechterlijke macht binnen toelaatbare grenzen, die ruimer zijn dan deze ten aanzien van particulieren, het voorwerp kan zijn van persoonlijke kritiek. In casu kunnen de verklaringen van mr. Lutgen als kritisch en denigrerend worden beschouwd, maar niet beledigend in de zin van artikel 10 EVRM.
Het EHRM sluit met dit arrest aan bij haar eerdere rechtspraak (arrest Morice, 23 april 2015).
Lees het arrest
Ook interessant
Europees Migratiepact in werking getreden
Op 11 juni is het Europees Migratiepact in werking getreden. Dat betekent dat België tegen 12 juni 2026 het hele pakket aan asiel- en migratiemaatregelen zal moeten hebben omgezet. We polsten bij mr. Jan De Lien, onze vertegenwoordiger in de CCBE Migration Committee, wat er zal veranderen en wat volgens hem de implicaties zullen zijn.
Dit was de CCBE Plenary Session in Lausanne
Op de Algemene Vergadering van de CCBE in Lausanne werden papers goedgekeurd over de rechtsbijstandsverzekering, de universele afschaffing van de doodstraf en de ontwerprichtlijn over de hulpverlening bij illegale binnenkomst, doortocht en verblijf in de EU.