België veroordeeld voor schending van het recht op toegang tot een advocaat

De verzoeker stelde dat hij beroofd was van zijn recht op toegang tot een advocaat gedurende zijn voorlopige hechtenis en tijdens de verhoren in het vooronderzoek. Hij zou in het Frans zijn ondervraagd zonder aanwezigheid van zijn advocaat en onder druk zijn gezet om zichzelf te beschuldigen.

Het Hof merkt op dat er voor 6 van de 39 aanklachten tegen de verzoeker verwezen werd naar verklaringen die tijdens het verhoor zonder advocaat werden afgelegd. De nationale rechtbanken hadden geconcludeerd dat de veroordeling van de verzoeker uiteindelijk gerechtvaardigd was door de algehele toereikendheid van het bewijsmateriaal.

Het EHRM argumenteert echter dat er daarbij nooit een echte toetsing van de eerlijkheid van de procedure is uitgevoerd maar dat het wel een grote impact kan hebben gehad op de procedure in haar geheel. Zij meent dat er in casu geen dwingende redenen waren die de vastgestelde beperkingen rechtvaardigden en dat de gevoerde strafprocedure het niet mogelijk maakte om procedurele lacunes in de vroege fase van het onderzoek te remediëren. Nochtans was een strikte controle van beperking op het recht op een eerlijk proces en de bijstand van een advocaat vereist. Het Hof besluit dan ook tot een schending van artikel 6, § 1 en 3 c) EVRM.

De feiten dateren van bijna 18 jaar geleden, ruim voor het Salduz-arrest en de daaropvolgende wetgeving dus. We mogen denken dat dit anno 2021 niet meer zou voorvallen en dat ook politie en magistraten beter op de hoogte zijn van de verhoorbijstand. Toch is het arrest een herinnering aan zowel het belang van dit fundamenteel recht als aan het gewicht dat het EHRM eraan vasthangt.

De volledige procedure tot Cassatie nam 13 jaar in beslag. Bij de beoordeling van de redelijkheid van dergelijke termijn houdt het EHRM rekening met de complexiteit van de zaak en zowel het gedrag van de verzoekers als die van de bevoegde autoriteiten. Hoewel het Hof erkent dat het een ingewikkelde zaak betrof en dat er elementen zijn waardoor de duur van de procedure mede te wijten is aan de verzoeker, maar oordeelt dat dit niet alles kan verklaren. Zij stelt vast dat het gerechtelijk onderzoek zes jaar heeft geduurd en dat het vervolgens nogmaals vier jaar duurde voor de zaak voor de rechter kwam. Het Hof besluit derhalve dat de termijn van de procedure niet redelijk was en dat ook op dit punt artikel 6, § 1 EVRM geschonden is.